Nederlands

Op een dag zoals vandaag, met de inauguratie van de Amerikaanse president, denken veel mensen na over wat de toekomst brengt en hoe we hier zijn gekomen, na een verkiezing die werd gekenmerkt door emotioneel beladen debatten, vingerwijzen en weinig aandacht voor gemeenschappelijke waarden tussen twee kampen.

Praktijken uit het verandermanagement in organisaties bieden een uitweg, bijvoorbeeld ervaringen in fabrieken met een geschiedenis van weinig vertrouwen en gespannen relaties tussen het management en de werknemers.

Na de verkiezingen zoeken velen naar de oorzaken van de teloorgang van het maatschappelijk debat. Sommigen wijzen naar sociale mediaplatforms zoals Facebook, al dan niet voorzien van fact-checking, die geen ideale ruimtes zijn voor constructieve, logische discussies over hoe de samenleving verbeterd kan worden.

Net als de oude Grieken zoeken velen naar logos—rede en logica—als de beste manier om problemen op te lossen en vreedzaam samen te leven. Moderne technologie, zoals AI en verbeterde toegang tot informatie, zou in theorie moeten bijdragen aan logisch, feitelijk onderbouwde discussies.

Vreemd genoeg heeft meer informatie de laatste tijd vaak het tegenovergestelde effect: emotionele, snelle besluitvorming in plaats van rationele debatten. Hoe komt dat?

Logisch versus praktisch beslissen: Beide kunnen rationeel zijn

Mijn zoon schreef onlangs een masterscriptie over menselijk beslissingsgedrag. Hij wees erop dat puur logisch beslissen veel tijd, energie en informatie kost—vaak meer dan mensen realistisch gezien aankunnen.

Neem iets eenvoudigs, zoals het kopen van een comfortabele sweater. Het volledig evalueren van alle opties zou veel te lang duren. In plaats daarvan gebruiken mensen shortcuts, zoals het kopen van de eerste sweater die aan hun behoeften voldoet. Deze aanpak, heuristische besluitvorming genoemd, is sneller en vaak praktischer.

Logisch rationele besluitvormers willen feiten en gegevens afwegen, wat de meest rationele manier lijkt om comfort in een tsweater te vinden tegen minimale kosten. Praktische denkers vertrouwen op gewoonten of shortcuts die in het verleden hebben gewerkt, met als risico dat de gekozen sweater misschien niet optimaal is. Maar de praktische aanpak bespaart tijd, moeite en maakt het leven aangenamer—net zoals een comfortabele sweater dat kan. Het kan dan zeer rationeel zijn om een praktische in plaats van een logische aanpak te kiezen.

Amerikaanse verkiezingen

Het effect van informatieoverload op de keuze tussen logische rationaliteit en praktische rationaliteit speelde ook een rol in de verkiezingen. Wanneer er te veel informatie is, zorgt de moeite om deze te sorteren ervoor dat meer mensen snelle, routinematige keuzes maken.

In de laatste Amerikaanse presidentsverkiezingen beschuldigden beide kanten elkaar van het verspreiden van nepnieuws. Hoe meer factcheckers en rapporten de verliezende kandidaat aandroeg, hoe overweldigender het werd voor kiezers om dit te verwerken. Ironisch genoeg maakte deze informatie-overload emotionele, heuristische besluitvorming—zoals vertrouwen op onderbuikgevoelens of gewoonten—aantrekkelijker. De winnende kandidaat richtte zich op eenvoudige, emotionele boodschappen, terwijl de verliezende kandidaat zich concentreerde op logica en feiten, wat onbedoeld de strategie van haar tegenstander effectiever maakte.

Naarmate AI en technologie de hoeveelheid beschikbare informatie blijven uitbreiden, zal de neiging tot snelle en routinematige beslissingen waarschijnlijk toenemen. Mensen zullen nog meer data moeten verwerken, waardoor snelle, emotionele beslissingen praktischer aanvoelen. Sociale media zullen ook gelijkgestemden blijven verbinden, groepsgewoonten versterken en hen verder wegduwen van logische debatten. Uiteindelijk zal een samenleving niet verbeteren als mensen geen verbinding maken en beslissingen baseren op de moeite van het nemen ervan in plaats van de impact in de realiteit.

Verandermanagement

Er is een sterke parallel met verandermanagement binnen een organisatie. Vooral in situaties van informatie-overload en werkdruk op de werkvloer tegenover de logische en wetenschappelijke analyses van het management. Mensen houden zich vast aan gewoonten, verandering is moeilijk te realiseren, zelfs als deze de levens van iedereen echt zou verbeteren.

Een methode die haar waarde heeft bewezen om dergelijke situaties te doorbreken, is ‘lean’, de klassieke Japanse methoden om fabrieksprestaties te verbeteren. De ‘lean’-aanpak lost het dilemma tussen gewoonten en logica op door een groeiende set logische ervaringen te creëren—objectieve, logisch verklaarde verbeteringen, meestal gevonden door de operators, niet door het management.

Als je naar veel winkels of restaurantketens gaat, zie je borden aan de muur waarop activiteiten en prestaties van de locatie met de werknemers worden gedeeld, met inzichten en ideeën voor kleine veranderingen en verbeteringen en hoe deze verband houden met de algehele prestaties. De informatie is eenvoudig en eigendom van het team. Deze borden vormen een basis voor een gemeenschappelijke taal en gesprekken over hoe een goede werkomgeving en een goed presterend bedrijf gecreëerd kunnen worden. In het maatschappelijke debat zijn borden vaak anders: gevuld met grote hoeveelheden data en dikke rapporten.

Als we de rol van logische, wetenschappelijke waarheid in het publieke debat waarderen, moeten we in plaats van simpelweg meer feiten toe te voegen, gewoonten van feitelijk denken opbouwen. Dit kan betekenen dat we gedeelde voorbeelden creëren van oorzaak-en-gevolgrelaties waar iedereen het over eens is—dingen die relevant zijn. Na verloop van tijd kan dit de rol van logisch denken in het dagelijks leven versterken, net zoals succesvolle bedrijfspraktijken dat in ‘lean’ doen.

Het doel is niet simpelweg meer informatie, maar beter gebruik ervan. En dat begint met logica een onderdeel maken van hoe we handelen—niet alleen van hoe we discussiëren.